در شرایطی که صنعت و چرخه تامین تجهیزات و ملزومات پزشکی کشور بیش از هر زمان دیگری نیازمند رویکردی علمی، منطقی و متوازن برای تامین نیازهای مراکز درمانی اعم از دولتی و خصوصی برای درمان و تسکین درد مردم و رفع انواع نیازهای آنان به کالا و خدمات سلامت‌محور است، برخی با تمامیت‌خواهی، سیری‌ناپذیری و بخشی‌نگری (سر در برف)، به دنبال تسلط کامل بر بازار و حذف هرگونه رقابت سالم هستند. این افراد که با شعار حمایت از تولید داخلی و پشت تابلو تولید دانش‌بنیان، منافع شخصی خود را در اولویت قرار داده‌اند، در حقیقت بزرگترین تهدید برای همه تولیدکنندگان واقعی و متعهد داخلی هستند که با تلاش و پشتکار، در صدد ارائه محصولات باکیفیت و رقابت‌پذیر در سطح جهانی هستند. آنها با ابزارهای مختلف و بهانه‌های واهی، سعی در خارج کردن این تولیدکنندگان از عرصه رقابت دارند و با ایجاد فضای انحصاری، در تلاشند تا تنها بازیگر این میدان باشند.
خطر انحصار در کمین بازار تجهیزات پزشکی ایران
جریانی انحصارطلب با بستن درهای بازار به دنبال تثبیت جایگاه خود با حداقل نوآوری و پیشرفت است
اینکه قطعات از چه مسیری و چگونه و با چه ارزی و باواسطه یا بی‌واسطه تامین می‌شود خود موضوعی است که جای تامل و بحث دارد.
ادعاهای عمق تولید و درصد قطعات تولید داخل از کل دستگاه تولیدی نیز خود یک سر فصل مجزا است.
این رویکرد غیرمنطقی، یکی از عوامل اصلی وضعیت آشفته و بحران‌های سلامت امروز کشور است. جلوگیری از ورود تجهیزات استاندارد و تحمیل استفاده از برخی محصولات بی‌کیفیت با برچسب داخلی، موجب افزایش خطاهای پزشکی، کاهش اثربخشی درمان و افزایش هزینه‌های تحمیلی به بیماران و مراکز درمانی شده است. در بسیاری از موارد، تجهیزات داخلی که بدون رعایت استانداردهای لازم وارد بازار می‌شوند، نه تنها پاسخگوی نیازهای حیاتی مراکز درمانی نیستند بلکه موجب توقف روند درمان و نارضایتی گسترده در میان جامعه پزشکی و بیماران شده‌اند. آنچه که امروز بیش از هر زمان دیگری مشهود است، تبدیل شدن سیاست‌های اشتباه این گروه‌ها به یکی از معضلات اساسی صنف تجهیزات پزشکی است.
این افراد با سیاست‌های نادرست و انحصارگرایانه خود، علاوه بر آسیب به کیفیت تجهیزات پزشکی، زمینه‌ساز بسیاری از مشکلات اساسی در این صنعت شده‌اند. مهم‌ترین معضلاتی که امروز دامن‌گیر این صنف شده است و مستقیما ناشی از اقدامات مخرب این گروه‌ها است، عبارتند از:
۱- افزایش هزینه‌های تولید داخلی: تلاش برای ایجاد انحصار و حذف رقابت، باعث شده است که مواد اولیه و قطعات موردنیاز برای تولید داخلی، با قیمت‌های گزاف و غیررقابتی تامین شود. این امر منجر به افزایش بهای تمام شده محصولات داخلی شده و تولیدکنندگان واقعی را از میدان خارج کرده است.
۲- کاهش استانداردها و کیفیت تولید: نبود رقابت سالم، تولیدکنندگان را از مسیر نوآوری و پیشرفت باز داشته است. در چنین شرایطی، کیفیت محصولات تولیدی به شدت افت کرده و بسیاری از مراکز درمانی مجبور به استفاده از تجهیزات فرسوده و ناکارآمد شده‌اند که پیامد آن، افزایش خطاهای درمانی و تشخیصی است.
۳- ایجاد موانع اداری و قانونی برای تولیدکنندگان باکیفیت: این گروه‌های انحصارطلب، از نفوذ خود برای ایجاد قوانین سختگیرانه علیه تولیدکنندگان مستقل و رقابتی استفاده می‌کنند و از طریق لابی‌گری، موانعی جدی بر سر راه تولیدکنندگانی که توانایی رقابت سالم و ارائه محصولاتی با استانداردهای بین‌المللی دارند، ایجاد می‌کنند.
۴- اخلال در زنجیره تامین: با حذف رقابت، دسترسی به قطعات و تجهیزات با کیفیت دچار بحران شده و تولیدکنندگان متعهد داخلی برای تامین مواد اولیه با مشکلات متعددی مواجه‌اند که باعث کندی روند تولید و افزایش هزینه‌های جانبی شده است.
۵- عدم شفافیت در تخصیص ارز و حمایت‌های دولتی: یکی دیگر از پیامدهای مخرب سیاست‌های این گروه‌ها، عدم تخصیص عادلانه منابع مالی و ارزی است. بسیاری از تولیدکنندگان واقعی که تلاش می‌کنند محصولات باکیفیت داخلی تولید کنند، به دلیل انحصارطلبی این افراد، از حمایت‌های لازم محروم شده و در نتیجه، بازار را ترک کرده‌اند.
۶- خروج تولیدکنندگان توانمند از بازار: فضای رانتی ایجاد شده، عرصه را برای تولیدکنندگان واقعی که به دنبال ارتقای سطح تولید ملی هستند، تنگ کرده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران و کارآفرینان حوزه تجهیزات پزشکی، به دلیل ناامیدی از وجود شرایط منصفانه، از ادامه فعالیت صرف‌نظر کرده‌اند.
در چنین شرایطی، حمایت واقعی از تولید داخلی باید به معنای تشویق رقابت سالم و فراهم‌سازی بستر رشد برای تمامی تولیدکنندگان باشد، نه ایجاد انحصار برای گروه‌هایی که به دنبال منافع شخصی خود هستند. تولیدکنندگانی که سال‌ها تلاش کرده‌اند تا با رعایت استانداردهای بین‌المللی، محصولات رقابت‌پذیری تولید کنند، امروز قربانی سیاست‌های محدودکننده‌ای شده‌اند که به نفع گروه‌های انحصارطلب شکل گرفته است. این گروه‌ها نه تنها مانع رشد و شکوفایی صنعت تجهیزات پزشکی کشور شده‌اند، بلکه با سیاست‌های خود، آینده تولید ملی را نیز با چالش‌های جدی روبرو کرده‌اند.
این وضعیت نیازمند اقدامی فوری و قاطع است. سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران باید از ورود به بازی‌های منفعت‌طلبانه پرهیز کرده و تمرکز خود را بر ایجاد یک فضای رقابتی شفاف و سالم قرار دهند. اختصاص ارز دولتی به واردات تجهیزات ضروری باید با دقت و نظارت انجام شود و به جای ممنوعیت‌های غیرمنطقی، بر کنترل کیفیت و استانداردهای تولید داخلی تمرکز شود. همچنین باید از تولیدکنندگان واقعی که در مسیر بهبود کیفیت و نوآوری گام برمی‌دارند، حمایت شود و اجازه داده نشود که انحصارگرایان با اقدامات مخرب خود، آینده این صنعت را به خطر بیندازند.
صدرا سپهری
نائب رئیس انجمن صنفی تولید، تامین، توزیع و صادرکنندگان تجهیزات و ملزومات پزشکی و دارویی
آخرین عناوین
پربیننده ترین
